Ekranların Ardındaki Sessiz Tehlike
Gelişen teknoloji ile birlikte eğlenceye ulaşmak hiç olmadığı kadar kolay hale geldi. Ancak bu erişilebilirlik, beraberinde yeni nesil bağımlılıkları da getirdi. Online bahis, mobil casino uygulamaları, kripto oyunları ve dijital şans platformları, son yıllarda milyonlarca insanı ekran başına kilitliyor. Başta “sadece denemek için” başlayan bu süreç, zamanla kontrol kaybına ve psikolojik çöküşe yol açabiliyor.
Peki dijital kumar bağımlılığı nedir? Bu bağımlılık nasıl fark edilir ve en önemlisi nasıl çözüm yolları üretilebilir? Bu yazıda, hem bilimsel kaynaklara hem de modern terapi yaklaşımlarına dayalı bir bakış sunacağız. Özellikle Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT) ile bu sorunla baş etmenin yollarını ele alacağız.
Bir Daha Kazanacağım” Yanılsaması
Günümüzde telefonlarımız birer mini kumarhaneye dönüştü. Online bahis siteleri, kripto oyunları, mobil casino uygulamaları… Birçok insan, “sadece eğlenmek için oynuyorum” diyerek başladığı dijital kumar dünyasında zamanla kontrolünü kaybediyor. Özellikle genç yetişkinlerde hızla artan bu bağımlılık türü, artık psikolojik yardım gerektiren ciddi bir problem haline geldi. Dijital kumar bağımlılığı; bireyin internet üzerinden oynadığı şans oyunlarını kontrol edememesi, bu davranışın yaşam kalitesini, ilişkilerini ve ruh sağlığını olumsuz etkilemesiyle tanımlanan bir davranışsal bağımlılık türüdür. Bu tür bağımlılık genellikle mobil oyunlar, bahis siteleri ve kripto tabanlı kumar platformları üzerinden gelişir.
Son Dönemde Dijital Kumar Bağımlılığında Artış Nedenleri
Son yıllarda dijital kumar bağımlılığında kayda değer bir artış yaşanmaktadır. Özellikle pandemi sonrası dönemde bu oranın %30’un üzerinde arttığı bildirilmektedir. Peki bu artışın sebepleri neler?
-
Her an, her yerden erişim: Akıllı telefonlar sayesinde kumara ulaşmak birkaç saniye alıyor.
-
Kumar algoritmaları: Neredeyse kazanma hissi veren “ödül döngüleri” bağımlılığı besliyor.
-
Yalnızlık ve stres: İnsanlar zorlayıcı duygulardan kaçmak için oyunlara sığınıyor.
-
Kripto ve NFT oyunları: Hızlı kazanç vaat eden yeni nesil dijital kumar türleri özellikle gençleri hedef alıyor.
“Ben Sadece Eğleniyorum”dan “Kontrolümü Kaybettim”e
“Online kumar bağımlılığı nasıl anlaşılır?”
“Bahis alışkanlığı mı bağımlılık mı?”
“Kumar bağımlılığını nasıl bırakırım?”
Bu soruların ardında sıklıkla şu belirtiler yatmaktadır:
-
Dijital kumara harcanan sürenin giderek artması
-
Kaybedilen paraları geri kazanma isteğiyle tekrar tekrar oynama
-
Kumar oynayamadığında gerginlik, sinirlilik veya huzursuzluk
-
Aile, iş ve sosyal hayattan uzaklaşma
-
Ekonomik sorunların artması
-
Kendini durdurmak isteyip başaramama
-
Kazandıkça daha büyük risklere yönelme
Bu davranışlar, kumarın yalnızca “bir alışkanlık” değil, beyin kimyasını etkileyen ciddi bir bağımlılık haline geldiğini gösterir.
ACT Yaklaşımı: Dijital Kumarla Bilimsel Olarak Baş Etmek
Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT), bireyin zorlayıcı düşüncelerle savaşmak yerine onları kabul etmesini, yaşamında anlamlı olan değerlere yönelerek hareket etmesini teşvik eden modern bir terapi yaklaşımıdır (Hayes et al., 1999).
ACT Temelli Müdahale Adımları:
1. Bilişsel Füzyonun Fark Edilmesi:
“Kazanmalıyım yoksa başarısızım”, “Bu sefer şans bende” gibi düşünceler kişinin düşünceleriyle bütünleştiğini gösterir. ACT, bu düşüncelerle mesafe kurmayı öğretir.
2. Şu Anki Anı Farkındalığı (Mindfulness):
Kumar dürtüsü geldiğinde, otomatik pilotta hareket etmek yerine o anda kalabilmek öğretilir. Örneğin, nefes odaklı egzersizlerle dürtüye teslim olmadan bekleyebilmek.
3. Değerler ve Yaşam Hedefleri:
Birey kumar oynayarak değil, değerleri doğrultusunda yaşamayı seçerek uzun vadede daha doyumlu bir hayat sürebilir. “Güvenilir olmak”, “ailesine zaman ayırmak”, “ekonomik özgürlük” gibi değerler ACT terapisinin temel taşlarıdır.
4. Kararlılık ve Davranışsal Adımlar:
Kumar oynamak yerine yapılabilecek alternatif davranışlar planlanır: sosyal etkinlikler, spor, destek grupları, psikolojik destek.
Sık Sorulan Sorulara Yanıtlar
Dijital kumar bağımlılığı tedavi edilebilir mi?
Evet. ACT gibi modern psikoterapi yaklaşımları bu süreçte etkili ve bilimsel olarak kanıtlanmış yöntemler sunar.
Online bahis alışkanlığından nasıl kurtulurum?
Öncelikle farkındalık kazanmak, ardından profesyonel destek almak önemlidir. Dürtülerle başa çıkma becerileri öğrenilmelidir.
Kumar bağımlılığı testi var mı?
Bilimsel ölçme araçları ve klinik değerlendirmelerle tanı konulabilir. Ancak bu testlerin uzman gözetiminde yapılması gerekir.
Sonuç: Yardım Almak Bir Zayıflık Değil, Cesarettir
Dijital kumar bağımlılığı giderek artan, ancak görmezden gelinen bir sorun haline gelmiştir. Bu süreç yalnızca bir irade meselesi değil; psikolojik, nörobiyolojik ve çevresel faktörlerin etkisiyle şekillenen bir bağımlılıktır. ACT gibi terapi yöntemleri, bu tür sorunlarla başa çıkmak isteyen bireyler için umut verici bilimsel çözümler sunmaktadır.
Unutmayın: yardım istemek güçsüzlük değil, kendinize gösterdiğiniz en büyük şefkattir.
PSİKOLOG BEYZA KUZHAN
