Vücudumuzun karmaşık ve bir o kadar da hayati sistemlerinden biri olan lenf sistemi, zaman zaman çeşitli nedenlerle işlevini yerine getiremeyebilir. Bu durum, halk arasında “fil hastalığı” olarak da bilinen lenfödeme yol açabilir. Peki, lenfödem tam olarak nedir? Belirtileri nelerdir ve nasıl tedavi edilir?
Lenfödem Nedir?
Lenfödem, lenf sıvısının dokularda birikmesi sonucu genellikle kol ve bacaklarda şişliğe neden olan kronik bir durumdur. Lenf sistemi, vücuttaki atık maddeleri, toksinleri ve fazla sıvıyı taşıyan bir ağdır. Bu sistemin herhangi bir nedenle hasar görmesi veya düzgün çalışmaması, lenf sıvısının drene olamamasına ve sonuç olarak ilgili bölgede birikmesine yol açar. Bu birikim, şişlik, ağırlık hissi, hareket kısıtlılığı ve enfeksiyon riskinde artış gibi belirtilerle kendini gösterir.
Lenfödem, doğuştan (primer) olabileceği gibi, daha sık olarak kanser tedavileri (lenf nodlarının alınması, radyoterapi), enfeksiyonlar, travmalar veya cerrahi müdahaleler sonrası (sekonder) olarak da gelişebilir.
Lenfödem Nasıl İyileşir? Tedaviyi Kim Yapar?
Lenfödem kronik bir durum olsa da, doğru tedavi ve yönetim ile semptomlar kontrol altına alınabilir, ilerlemesi yavaşlatılabilir ve yaşam kalitesi önemli ölçüde artırılabilir. Lenfödem tedavisinde amaç, biriken lenf sıvısını o bölgeden uzaklaştırmak ve tekrar birikmesini önlemektir. Bu süreçte en etkili ve bilimsel olarak kanıtlanmış yöntemlerden biri Kompleks Boşaltıcı Fizyoterapi (KBF)‘dir.
Kompleks Boşaltıcı Fizyoterapi’nin ana bileşenleri şunlardır:
-
Manuel Lenf Drenajı (MLD): Özel, ritmik ve nazik bir masaj tekniğidir. Bu teknikle, bloke olmuş lenf sıvısının sağlıklı lenf damarlarına yönlendirilmesi hedeflenir.
-
Kompresyon (Bası) Tedavisi: Manuel lenf drenajı sonrası, şişliğin tekrar oluşmasını engellemek amacıyla çok katlı bandajlama veya kişiye özel üretilmiş bası giysileri (çorap, kolluk) kullanılır.
-
Cilt Bakımı: Lenfödemli bölgedeki cilt, enfeksiyonlara karşı daha hassastır. Bu nedenle, düzenli ve doğru cilt bakımı, olası enfeksiyonların önlenmesinde kritik bir rol oynar.
-
Egzersiz: Fizyoterapist tarafından kişiye özel olarak planlanmış egzersizler, kasların pompalama etkisini artırarak lenf dolaşımını destekler ve eklem hareketliliğini korur.
Lenfödemde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Lenfödemle yaşarken, durumu daha iyi yönetmek ve komplikasyon riskini azaltmak için günlük yaşamda dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar bulunmaktadır:
-
Cildi Korumak: Lenfödemli kol veya bacaktan kan aldırmaktan, enjeksiyon yaptırmaktan, tansiyon ölçtürmekten ve aşı olmaktan kaçının. Ciltte oluşabilecek kesik, çizik, böcek ısırığı ve yanıklara karşı dikkatli olun.
-
Enfeksiyon Riski: Kızarıklık, ısı artışı, ağrı ve şişlikte ani artış gibi enfeksiyon belirtileri fark ederseniz derhal doktorunuza başvurun.
-
Sıcak ve Soğuktan Kaçınma: Aşırı sıcak suyla banyo yapmaktan, sauna, hamam ve kaplıca gibi ortamlardan uzak durun. Aynı şekilde, bölgeyi aşırı soğuğa maruz bırakmaktan da kaçının.
-
Doğru Giyim: Sıkı ve dar giysiler, takılar ve saatler lenf dolaşımını olumsuz etkileyebilir. Rahat ve bol kıyafetler tercih edin.
-
Egzersiz ve Aktivite: Fizyoterapistinizin önerdiği egzersizleri düzenli olarak yapın. Ancak, ağır kaldırmaktan ve yorucu aktivitelerden kaçının. Uçak yolculukları öncesi mutlaka fizyoterapistinize danışarak bası giysinizi giyin.
-
Beslenme ve Kilo Kontrolü: Sağlıklı ve dengeli beslenmeye özen gösterin. Fazla kilolar, lenfödemi olumsuz etkileyebilir. İdeal kilonuzu korumaya çalışın ve tuz tüketimini sınırlandırın.
