Öncelikle bu tanıyı, sadece bir ruh sağlığı uzmanının belirleyebileceğini bilmeniz çok önemlidir.
Ne kendi tespitleriniz, ne çevrenizden herhangi bir kişinin sizinle ilgili ifadeleri, ne de sadece bir kişilik testi yetersiz, eksik ve yanlış olacaktır.
Bu kişiler, tanı konulduktan sonra asla dışlanmamalıdır. Düzenli bir psikiyatrik ve psikolojik destekle bu kişilerin çoğu çevrenizde sizinle birlikte yaşayabilir.
Kişilik bozuklukları tedavi edilebilir. Sadece bazı türleri biraz daha uzun sürebilir.
Erken uzman müdahalesi ve erken tanı iyileşme sürecini her zaman olumlu etkiler.
Önce kişiliği tanımlayalım.
Bizi diğerlerinden ayıran en belirgin özelliğimizdir. Hem kendimizi hem de dünyayı algılama ve sunma biçimimizdir.
Bir kişilik bozukluğundan bahsedebilmek için, kişinin kendisi ve çevresi ile birden fazla alanda birden fazla uyumsuzluk vb. gibi durumlar yaşaması gerekmektedir.
Yaş faktörü bu tespitte önemlidir. Çünkü bazı yaşlarda yer alan uyumsuzluklar normalken, bazı yaşlarda normal olmayan bir durum olarak ele alınır.
Veya bu tespitlerde sosyokültürel etkiler de her zaman göz önünde bulundurulur.
Yine bu uyumsuzluklar bir maddeye veya fizyolojik bir hastalığa bağlı olmamalıdır.
Kişilik bozukluğu yaşayan kişiler, ilişkilerinde, sosyal işlevlerinde zorluk yaşayabilirler. Bu zorlanmalar uzun sürdüğü gibi yaşamlarında belirgin olabilir.
Bu kişiler, genellikle sağlıksız davranışlarının ve sonuçlarının farkında olamazlar.
DSM-5 (Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı) ‘na göre, toplamda 10 tip kişilik bozukluğu vardır.
Tüm bunlar, A-B-C olmak üzere 3 kategoride toplanır.
Bu kişilik bozuklukları, her ne kadar bazı özelliklerine göre ayrımlaşmış olsa da kesin sınırlarla birbirinden ayrılmakta zorlanır.
A TİPİ (Tuhaf, alışılmamış, olağan dışı duygu, düşünce, davranış veya dürtüleri varlığı): Paranoid, Şizoid, Şizotipal Kişilik Bozukluğu
B TİPİ (Düzensiz, dramatik, yoğun, kararsız, hareketli duygu, düşünce, davranış veya dürtülerin varlığı): Ansisosyal, Narsistik, Histriyonik,Borderline Kişilik Bozukluğu
C TİPİ ( Endişeli, korkan, tedirgin, huzursuz duygu, düşünce ve davranışların varlığı): Çekingen, Bağımlı, Obsesif- Kompulsif Kişilik Bozukluğu
Kişilik bozuklukları neden olur? Bize en çok sorulan sorulardandır.
Asıl nedenleri henüz tam olarak tespit edilememiş olsa da genetik faktörlerin, çevresel faktörlerin ve gelişimsel faktörlerin etkisi olduğu düşünülmektedir.
Uzm. Klinik Psikolog Eda Gökduman
