Bebeklerde Sarılık Ne Zaman Tehlikelidir?
Yeni doğan bebeğinizin cildinde ve gözlerinde sararma fark ettiyseniz, yenidoğan sarılığı yaşıyor olabilirsiniz.
Bu durum aileler için endişe verici görünse de çoğu zaman geçici ve zararsızdır. Ancak bazı durumlarda tedavi gerekebilir.
Bu yazıda “Bebeklerde sarılık neden olur, kaç gün sürer, bilirubin değeri kaç olmalı ve ne zaman tehlikelidir?” gibi soruların yanıtlarını çocuk doktoru bakış açısıyla bulacaksınız.
Yenidoğan Sarılığı Neden Olur?
Yenidoğan sarılığı, kandaki bilirubin adlı maddenin artmasına bağlı olarak ciltte ve göz aklarında sarı renk değişikliği ile kendini gösterir.
Bilirubin nedir?
Kırmızı kan hücreleri yıkıldığında ortaya çıkan bu madde, karaciğer tarafından temizlenerek dışkı yoluyla atılır.
Yeni doğan bebeklerde karaciğer henüz tam olgunlaşmadığı için bu temizlik süreci yavaş işler → bilirubin birikir → sarılık oluşur.
Yenidoğan Sarılığı Ne Zaman Başlar? Kaç Gün Sürer?
Sarılığın süresi ve başlangıç zamanı bebeğin doğum haftasına göre değişebilir.
Fizyolojik (normal) sarılık:
• Genellikle doğumdan sonraki 2–3. günde başlar
• 5. günde zirve yapar
• 10–14. gün civarında kendiliğinden geçer
Prematüre bebeklerde sarılık daha erken başlar ve daha uzun sürebilir.
Yenidoğan Sarılığı Ne Zaman Normaldir?
Sarılığın tehlikeli sayılmadığı, sadece takiple yetinilebilecek durumlar:
• Bebek iyi emiyor ve idrar-gaita çıkarıyorsa
• Göz aklarında hafif sararma mevcutsa
• Sarılık yalnızca yüz ve gövdeyle sınırlıysa
• Bilirubin düzeyi yaşına göre normal sınırdaysa
• Genel durumu iyiyse
Bu durumlarda sadece düzenli takip yeterlidir. Kan tahlili gerekebilir.
Bebeklerde Sarılık Ne Zaman Tehlikelidir?
Aşağıdaki belirtiler varsa, sarılık ciddi olabilir ve mutlaka çocuk doktoru tarafından değerlendirilmelidir:
• Sarılık ilk 24 saat içinde başladıysa
• Sarılık ayaklara kadar yayılmışsa
• Bebek uyuşuk, emmiyor, sürekli uykulu ise
• Bilirubin düzeyi çok yüksek çıktıysa
• Sarılık 2 haftadan uzun sürdüyse
• Koyu renk dışkı yoksa veya idrar renksizse
Bu durumlarda bilirubin düzeyinin hızlıca ölçülmesi gerekir.
Sarılıkta Bilirubin Değeri Kaç Olmalı?
Bilirubin düzeyleri, bebeğin:
• Kaç saatlik olduğu
• Doğum haftası (erken doğum mu, gününde doğum mu?)
• Risk faktörleri (kan uyuşmazlığı, kardeşte sarılık öyküsü, yetersiz emme vb.)
gibi değişkenlere göre değerlendirilir.
Bu nedenle tek bir “normal bilirubin seviyesi” yoktur.
Hastanelerde bu değerlendirme için bilirubin takip çizelgeleri kullanılır.
Yenidoğan Sarılığı Nasıl Tedavi Edilir?
1. Fototerapi (ışık tedavisi)
• En sık kullanılan yöntemdir
• Mavi ışıkla bilirubin parçalanır ve vücuttan atılır
• Genellikle 1–2 gün sürer
• Tedavi sırasında emzirmeye devam edilir
2. Kan değişimi (nadir)
• Eğer bilirubin çok yüksekse ve beyni etkileyebilecek düzeye ulaştıysa uygulanır
• Yenidoğan yoğun bakım şartlarında gerçekleştirilir
Emzirme Sarılığı Nedir? Emzirme Kesilmeli mi?
Bazı bebeklerde yeterli emme olmadığında sarılık şiddetlenebilir. Buna “emzirme sarılığı” denir.
Ancak anne sütü kesilmez!
• Sık emzirme (günde en az 8–10 kez)
• Bol dışkılama
Vücuttaki bilirubinin dışarı atılmasını hızlandırır.
Eğer emzirme güçlüğü yaşıyorsanız, mutlaka profesyonel destek alın.
Yenidoğan Sarılığı Olan Bebek Ne Zaman Doktora Götürülmeli?
• Taburculuk öncesi sarılık fark edildiyse
• Sarılık 2 haftadan uzun sürdüyse
• Kardeşte ya da ailede ciddi sarılık öyküsü varsa
• Prematüre veya düşük doğum ağırlıklı bebekse
• Bebek emmiyorsa, kilo alamıyorsa, dışkısı renksizse
Mutlaka çocuk doktoru kontrolü ve kan testi gereklidir.
Sonuç
Yenidoğan sarılığı çoğu zaman geçicidir ve tedavisiz düzelebilir. Ancak bazı durumlarda ciddi bir sorun olabilir ve beyin hasarı riski taşır. Bu nedenle:
• Sarılığın başladığı gün,
• Yayılma şekli,
• Bebeğin genel durumu,
• Bilirubin düzeyi
dikkatle değerlendirilmelidir.
Endişeleriniz varsa gecikmeden bir doktora başvurun.
