GAPS, yani *Gut and Psychology Syndrome (Bağırsak ve Psikoloji Sendromu)diyeti, Dr. Natasha Campbell-McBride tarafından geliştirilmiş; bağırsak sağlığı ile nörolojik, psikolojik ve immün sistem hastalıkları arasındaki ilişkiye odaklanan bir beslenme protokolüdür. Özellikle otizm, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB), depresyon, anksiyete, şizofreni, öğrenme güçlükleri, epilepsi, çölyak, romatoid artrit gibi durumlarla ilişkili belirtileri iyileştirmeyi hedefler.
GAPS Diyeti’nin Temeli: Bağırsak Mikrobiyotası
Modern tıpta giderek daha fazla kabul gören bir teoriye göre, bağırsak sağlığı genel sağlığımızın temel taşıdır. GAPS diyeti de bu teoriden yola çıkarak bağırsak duvarını iyileştirmeyi, geçirgen bağırsak sendromunu azaltmayı ve zararlı bakteri, maya ve toksinlerin vücuda girişini önlemeyi amaçlar. Çünkü bağırsak florası bozulduğunda toksinlerin kana karışması mümkün olur ve bu da beyin kimyasını doğrudan etkileyebilir.
GAPS Diyeti Aşamaları
1. Giriş Diyeti (6 alt aşamadan oluşur):
Bu aşama, bağırsak duvarını onarmayı amaçlar. Ev yapımı kemik suyu, probiyotik içeren fermente yiyecekler (lahana turşusu suyu, kefir gibi), yavaş yavaş sebze püreleri ile başlanır.
2. Tam GAPS Diyeti:
Tüm doğal, işlenmemiş gıdalara geçilir. Organik et, balık, yumurta, sebze, fermente gıdalar, doğal yağlar ve bazı meyveler serbesttir. Şeker, tahıllar, nişasta, işlenmiş ürünler ve laktoz içeren süt ürünleri yasaktır.
3. Yeniden Giriş Aşaması:
Bağırsaklar tamamen iyileştiğinde, bireyin tolere edebildiği yeni gıdalar (glutensiz tahıllar, bazı süt ürünleri) yavaşça diyete eklenir.
GAPS Diyeti Kimler İçin Uygundur?
– Otizm spektrum bozukluğu olan bireyler
– Dikkat dağınıklığı/hiperaktivite bozukluğu yaşayan çocuklar
– Sindirim problemleri, gıda intoleransları, cilt problemleri olanlar
– Otoimmün hastalıklar ve beyin-sinir sistemi ile ilgili belirtiler gösteren bireyler
Ancak diyet mutlaka bir uzman gözetiminde uygulanmalıdır. Çünkü oldukça kısıtlayıcıdır ve uzun vadeli dengeli beslenme planlaması gerekir.
Bilim Ne Diyor?
GAPS diyetiyle ilgili bilimsel araştırmalar sınırlı olsa da, bağırsak mikrobiyotası ve beyin ilişkisini inceleyen çok sayıda araştırma bulunmaktadır. Bağırsak florasının ruh hali, davranış, bağışıklık sistemi ve beyin gelişimi üzerinde doğrudan etkili olduğu bilinmektedir. Bu nedenle GAPS diyeti, özellikle doğal ve bütünsel yaklaşım arayanlar için dikkat çekici bir seçenek olmuştur.
Sonuç olarak:
GAPS Diyeti; bağırsak sağlığını merkeze alarak zihinsel, davranışsal ve fiziksel belirtileri iyileştirmeyi hedefleyen bütünsel bir beslenme programıdır. Her bireyin ihtiyacı farklı olduğundan, uzman desteğiyle uygulanmalı ve süreci yakından takip edilmelidir.
