DSM-5 (Ruhsal Bozuklukların Tanı ve İstatistiksel El Kitabına Göre)
Saç yitimi ile sonuçlanacak biçimde kişinin yineleyici olarak saçını yolmasıdır.
Bazı kişilerde saç, bazı kişilerde kaş, kirpik, sakal, bıyık çekme- kıvırma-koparma şeklinde de görülebilir.
Koparmalar sonucu kelleşme – seyrelme – açılma görülebilir.
Bu durum bir cilt ( dermatolojik) sorunu ile bağlantılı olmamalıdır.
Özellikle stresin arttığı dönemlerde ve zorlu yaşam deneyimlerinde artarak yineler.
Bu hareketi yapmaktan kişi kendini alıkoyamadığını belirtir, kendini engelleyemez, yaptıkça iyi hissettiğini ifade eder.
Fakat kişi, o kadar sıklıkla bu davranışı yapar ki, o bölgede saç – kıl çıkamamaya başlar.
Kişi, açılan bölgelerin belirginleşmesi ile ayrı bir üzüntü ve özgüven eksikliği yaşar.
Bu sonuç, kişinin var olan gerginliğini daha da arttırarak bu davranışı tetikler.
Bu davranışla birlikte, kişinin kaygısını ve yaşadığı gerginliği azalttığı düşünülmektedir.
Farkında veya hiç farkında olmadan bu davranış yinelenebilir.
Bu davranış, zamanla kişinin yaşamında belirgin bir işlev bozukluğuna neden olur.
Çocuk ve ergenlerde sıklıkla görülür. Uzun süre tedavi edilmezse bu davranış yetişkinliğe de kayabilir.
Bazen sadece koparma değil, kıvırma şeklinde de kendini gösterebilir.
Öğrenilerek, rol-model alınarak da bu davranış başlayabilir. Bu nedenle genellikle ailede benzer bir öykü var mı araştırılır.
Bu kişilerin hassas, duygusal veya mükemmelliyetçi bir kişilik yapısı olabilir.
İYİLEŞME İÇİN NELER YAPILABİLİR?
Psikiyatrik tanı ile destek sağlanabilir.
Kelleşmeler var ise ve davranış sıklaşmışsa ilaç desteği daha da önem kazanmaktadır.
İlaç desteğine ek olarak, terapi desteği de çok önemlidir.
Terapide, kişideki güncel veya birikmiş tüm stresel kaynaklar ele alınarak kişi güçlendirilir.
Bu davranışın sıklaştığı zamanlar üzerinde, davranışsal olarak çalışılır.
Tüm tetikleyiciler tespit edilerek kişiye ödevler verilir.
Farklı rahatlama araçları öğretilir.
Zor dönemlerle baş etme becerileri kazandırılır.
Duygularını doğru bir şekilde nasıl yönetebileceği kişiye öğretilir.
Bazı dönemlerde bu davranışlarda sönme gözlemlense de bazı dönemlerde yeniden alevlenmeler yaşanabilir.
Düzenli bir terapi desteği ile bu bozukluk, tedavi edilebilir bir bozukluktur.
Koparılan alanlardaki kelleşmelerin daha da belirginleşmemesi için, erken zamanlı tedavi önem kazanmaktadır.
Kişinin birlikte yaşadığı kişiler de bu süreç ile ilgili bilgilendirilir.
Kişi bu davranışı yaptığında diğerleri nasıl davranmalıdır psiko-eğitimle öğretilir.
Davranış yapılmadıkça kıl kökleri yeniden canlanabilir.
Yeniden canlandırılma sürecinde bir dermatolog ile birlikte tedavi süreci takip edilebilir.
Uzm. Klinik Psikolog Eda Gökduman Yavuz
