Sanat terapisi, danışanların yaşadıkları çatışmaları temsilen semboller kullanarak ve içsel süreçlerini fiziken ifade ederek derinlerdeki, saklanmış olan hisleri keşfetmeye olanak tanır. Klinik ortamdaki sanat terapisinde, konuşma terapisindeki süreçlerle karşılaştırıldığında kendini daha rahat ifade edebilen ve daha geniş anlamda kendini keşfedebilen danışanlar olduğu gözlemlenmektedir. Süreç, danışanın gelişimine katkı sunan araçları içerir. Sanat terapinin müzik, hareket, drama, yazı, görsel sanatlar gibi yöntemleri vardır.
Sanat terapisi çeşitlerinden müziğin Selçuklularda ve Osmanlıda kullandığı görülmüştür. Gereken akustiği sağlayacak hastaneler yapılmış ve akıl hastalıklarının sağaltımında kullanılmıştır. Batının ruh sağlığı problemlerini kabul etmeyip işkence yaptığı ve hastaların cadı, içine şeytan girmiş olarak görüldüğü dönemde Türkler müzikle terapiyi düzenli ve bilinçli olarak uygulamışlardır.
Sanat Terapi Uygulama Örnekleri:
Yaşam Köprüsü
A4 kâğıdı ya da 35/50 resim kâğıdı kullanılabilir renkli veya beyaz olabilir. Çeşitli boyalar danışanın önüne koyulur ve istediğini seçer. Uygulama esnasında rahatlatıcı olmasını sağlamak için sözsüz müzikler açılabilir.
Danışandan ya da süpervizyon alan kişiden köprü çizmesi istenir. Kendi profesyonel yaşamının köprüsü olacağı belirtilir. Danışandan kendini şu anda bu yaşam köprüsünün neresinde, hangi noktasında bulunduğunu belirlemesi söylenir. Yakın gelecekte kendisine dair beklediği şeylere, kişisel ya da profesyonel hayatına dair olabilir, hedeflerine odaklanması istenir. Kendine destekçi olmuş yardım etmiş ve bugüne getirmiş olan şeye dikkatini vermesi söylenir. Danışana yeterli süre verilerek çizim yapılması beklenir. Danışanın görüşü alınarak fonda müzik açılır ya da sessizlik sağlanır.
Çizilen resme bir isim verilmesi istenir. (Örneğin; parlayan ışık, isteklerim doğrultusu vs.)
Danışan resmini tamamladığında şu sorulara cevap vermesi beklenir:
Bana resminizi tarif edebilir misiniz? Bu çiziminizde şu anda burada hangi noktada olduğunuzu düşünüyorsunuz? Arka planınızda neler var? Başarılarınız neler? Profesyonel hayatınızda sizi bekleyen şeyleri söyler misiniz? Hedefleriniz neler? Resme bakınca içinizde hangi hisler uyanıyor? Kendinize dair neler hissetmektesiniz? Bedeninizin bu çizime karşı tepkisi nedir? Beninizde hangi duygu uyanıyor? Nasıl bir farkındalık edindiniz? (Resminizin size fısıldadığı bir farkındalık cümlesi varsa paylaşır mısınız?)
Çizim esnasında psikoterapist ya da uygulayıcı notlar alır. Herhangi bir estetik kaygı bulunmadığından resim için yorum yapılmaz fakat danışan için hangi anlamlar içerdiği üzerinden gidilir.
Kale
Sanat terapisi egzersizlerinden olan kale çizimi için de bir sayfa gerekmektedir tercihen beyaz bir resim sayfası ve boya kalemlerine ihtiyaç vardır. Danışan tek bir rengi seçer ve uygulamaya başlanır. Kaygılı ve güven problemi yaşayan danışanlar için uygun bir uygulama olabilir.
Danışan bir elini kalbine diğer elini karnının üzerine koyar, gözlerini kapatır, derin ve yavaş nefesler alır. Sonrasında bir hayvan hayal eder. Bu hayvan, danışanın ilk aklına gelen hayvan olmaz biraz düşünmesi istenir. Daha sonra danışan tarafından bu hayvan için çok sağlam olan malzemelerden yapılmış bir kale çizilir. Hayvan kalenin içine yerleştirilir ve hayvanın ihtiyacı olduğu düşünülen her şey kalenin içine ilave edilir. Buraya başka canlılar da eklenebilir. Uygulamanın sonunda şu sorulara cevap verilmesi beklenir:
Böyle bir kalede olmak bu hayvana neler hissettirdi? Kalede nasıl hareket edebiliyor? Bu hayvan bu kalede başka canlılara da ihtiyaç duyuyor mu?
