Hormon Replasman Tedavisi (HRT), perimenopoz ve menopoz dönemindeki semptomları hafifletmek için altın standart bir yöntemdir. Ancak zaman içinde vücudunuzun ihtiyaçları değişebilir. Eğer HRT’nizin artık işe yaramadığını düşünüyorsanız, bu rehber size ne yapmanız gerektiği konusunda yol gösterecek.
HRT Kişiye Özeldir: Her Kadın Farklıdır
Hormon tedavisi “tek tip herkese uyar” şeklinde değildir. Tedavi şekli; yaş, sağlık geçmişi, yaşam tarzı ve kişisel tercihlere göre şekillenir.
-
Bazı semptomlar (sıcak basmaları, gece terlemeleri) kısa sürede düzelebilir.
-
Diğerleri (ruh hali değişiklikleri, kas ağrısı, vajinal kuruluk) daha uzun süre tedavi gerektirebilir.
Semptomlarım Geri Geldi – Neden?
Tedavinin başlangıcında olumlu sonuçlar almak normaldir. Ancak zamanla hormon seviyeleri değişebilir. Bu durum, mevcut dozun artık yeterli olmadığı anlamına gelebilir.
Örneğin: Günde 1–2 puff östrojen jeli kullanımı gibi esnek doz aralıkları genelde önerilir. Ancak değişikliğin etkilerini görmek için birkaç hafta sabırlı olunmalıdır.
HRT Reçetesi Zamanla Değişebilir mi?
Kesinlikle evet. HRT kullanıcılarının çoğu zaman doz, form veya ürün değişikliğine ihtiyaç duyabilir. Bunlar arasında:
-
Östrojen formunun değiştirilmesi (jel yerine patch(yama) gibi)
-
Testosteron eklenmesi
-
Doz artışı
-
Farklı bir markaya geçiş
Hormon Kan Testleri Ne Zaman Gereklidir?
Perimenopoz ve menopoz tanısı genellikle semptomlara dayanarak konur. Ancak bazı durumlarda kan testleri faydalı olabilir:
-
Troid sorunları
-
Demir ve vitamin eksiklikleri
-
Östrojen veya testosteron emilim düzeyi
Kan testleri genellikle östradiol, testosteron ve SHBG değerlerini ölçer. Ancak bir test sonucu ile tanı konmamalı, klinik bulgular ile beraber değerlendirilmelidir.
En Sık Kullanılan Hormon Testleri ve Anlamları
Östradiol (E2)
-
İdeal düzey: Testin yapıldığı güne değişir. Perimenopoz döneminde oldukça yüksek değerler ölçülebilir. Menopoz da ise çoğunlukla 30 nanogramın altındadır. Menopoz tedavi sürecinde ortalama 30-80 ng aralığındaki değerler yeterlidir.
-
Görevi: Kemik, kalp ve beyin sağlığını destekler.
-
Form farkı: Jel/yama kullanımı, ağızdan alınan formlara göre yan etkileri daha azdır..
Testosteron
-
Görevi: Libido, ruh hali, enerji, kas-kemik sağlığının iyileşmesidir.
-
Seviye: Normal değerlerin üstü; saç dökülmesi, sivilce, kıllanma artışına yol açabilir.
SHBG (Seks Hormon Bağlayıcı Globulin)
-
Hormona bağlanarak dolaşıma girer; yüksek SHBG → daha az serbest hormon.
FAI (Serbest Androjen İndeksi)
-
Toplam testosteron/SHBG oranı. Serbest testosteron miktarını gösterir. Bu değere göre menopoz döneminde tedaviye testesteron eklenebilir.
FSH (Folikül Uyarıcı Hormon)
-
Genellikle menopoz döneminde yüksektir. Ancak tek başına tanı için yeterli değildir.
Testosteron Kullanımı Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Uygulama
Açıklama
Başlangıç dozu
Günde 1-2 mg krem veya jel ile başlanabilir.
İlk kontrol
3–6 ay içinde kan testi yapılır
İzlenen değerler
Testosteron, SHBG ve FAI
Doz ayarı
Değerler düşükse ve semptomlar sürüyorsa artırılır
Yan etkiler
FAI kadın için uygun aralıkta kaldığı sürece yan etki nadirdir.
Kadınlarda testosteron tedavisi düşük doz ve dikkatli takip ile oldukça güvenlidir.
HRT’niz Etkisizse Ne Yapmalısınız?
-
Doktorunuza başvurun.
-
Kan testlerinizi tekrar ettirin.
-
Semptomlarınızı detaylı not alın.
-
Gerekirse doz veya form değişikliği isteyin.
Sonuç: Dengede Kalmak Mümkün
Menopoz ve perimenopoz sürecinde hormon dengeniz zamanla değişebilir. Hormon tedaviniz başlangıçta iyilik sağlayabilir. Ancak zamanla etkisini kaybedebilir. Anahtar, vücudunuzun sinyallerini dikkate almak ve tedaviyi bu sinyallere göre yeniden düzenlemektir.
Vücutla Özdeş Hormonlar (Bioeşdeğer hormon tedavisi) Nedir? Menopozda Güvenli ve Doğal Hormon Tedavisi
Menopoz ve perimenopoz döneminde kadınlar için en güvenli ve etkili hormon tedavisi seçeneklerinden biri, vücutla özdeş hormon replasman tedavisidir (bioeşdeğer hormon). Peki bu tedavi nedir? Hangi hormonları içerir? Gerçekten daha mı güvenli?
Bu yazıda, vücutla özdeş hormonların ne olduğunu, neden tercih edildiğini ve diğer hormon tedavi türlerinden farklarını ayrıntılı şekilde ele alıyoruz.
Vücutla Özdeş Hormon Nedir?
Vücutla özdeş hormonlar, insan vücudunda doğal olarak bulunan hormonlarla moleküler düzeyde birebir aynı yapıya sahip hormonlardır. Sıklıkla menopoz tedavisinde kullanılırlar.
Kaynağı nedir?
Bu hormonlar genellikle:
-
Yam bitkisi (diosgenin)
-
Soya fasulyesi
gibi bitkisel kaynaklardan elde edilir. Ancak bitkisel olması tek başına yeterli değildir; biyolojik olarak özdeş olmaları esas farkı yaratır.
Özellik
Biyoeşdeğer Östrojen
Sentetik Östrojen
Kimyasal yapı
İnsan vücudundaki doğal östrojenle birebir aynı (ör. 17β-estradiol, estriol, estron)
Doğal östrojene benzer ama birebir aynı değil (ör. etinil estradiol, konjuge at östrojenleri)
Kaynak
Bitkisel steroller (çoğunlukla yam ve soya)
Kimyasal sentez veya hayvan kaynaklı (ör. gebelikteki at idrarından elde edilen Premarin®)
Üretim süreci
Laboratuvar ortamında bitki sterollerinden dönüştürülür
Laboratuvar sentezi veya hayvansal izolasyon
Reseptör bağlanması
Doğal hormonlarla aynı şekilde bağlanır
Bazıları daha güçlü veya farklı bağlanma profiline sahip olabilir
Yarı ömür
Doğal hormonlarla aynı; genelde kısa
Bazıları daha uzun (ör. etinil grubu eklenmiş formlar)
Kullanım şekli
Kremler, jeller, transdermal yamalar, vajinal tabletler veya kapsüller
Ağızdan tablet, enjeksiyon, yamalar
Avantaj
Doğal metabolizma yollarını takip eder, e
Daha uzun etki süresi, maliyeti düşük olabilir
Dezavantaj
Daha sık doz ayarı gerekebilir, maliyetli olabilir
Bazı kişilerde yan etkiler daha belirgin olabilir (kan pıhtısı riski, karaciğer etkileri)
Neden Vücutla Özdeş Hormonlar Tercih Ediliyor?
-
Doğal yapıya en yakın hormonlar
-
Daha az yan etki riski
-
Düzenli bilimsel araştırmalara dayanır
-
sağlık otoriteleri tarafından önerilmektedir
-
Menopoz semptomlarını etkin şekilde hafifletir
Vücutla Özdeş Östrojen: Menopozda Nazik Dokunuş
En yaygın formu: 17 beta-östradiol
Cilt yoluyla (transdermal) uygulanan östrojen, en güvenli ve etkili seçenektir:
-
Jel
-
Bant (yama)
-
Sprey
Vücutla Özdeş Progesteron: Rahim Sağlığı İçin Gerekli
Eğer rahminiz duruyorsa, östrojenle birlikte progesteron da alınması şarttır.
En güvenli seçenek: Mikronize progesterondur.
-
Doğal progesteronla aynı yapıya sahiptir.
-
Ağızdan alınabilir veya vajinal yolla uygulanabilir.
-
Uyku kalitesini artırabilir, sinirliliği azaltabilir.
-
Sentetik progestojenlere göre çok daha az yan etki oluşturur.
Alternatif: Mirena® hormonlu spiral
Her ne kadar vücutla özdeş olmasa da, düşük dozlu progestojen içerdiği için güvenli ve pratik bir seçenektir.
Kombine Vücutla Özdeş HRT Seçeneği
Vücutla özdeş östrojen ve progesteron içeren tek bir yumuşak kapsül formu da vardır:
-
Günde bir kez kullanılır.
-
Tablet kullanmayı tercih eden kadınlar için uygundur.
Kadınlar İçin Testosteron Tedavisi
Testosteron sadece erkeklere ait değildir!
Kadınlarda:
-
Azalan libido
-
Enerji düşüklüğü
-
Konsantrasyon kaybı
-
Kas gücü zayıflığı
gibi belirtilerde testosteron eksikliği rol oynayabilir.
Vücutla özdeş testosteron:
-
Jel veya krem formundadır.
-
Yam bitkisi veya soyadan elde edilir.
-
Düşük dozda ve dikkatli takip altında kullanılır.
Ruhsatlı, vücutla özdeş hormonlar her zaman daha güvenli ve kontrollü bir seçenektir.
Kişiye Özel, Güvenli ve Bilimsel HORMON TEDAVİSİ İçin Danışın
Menopoz döneminizde hormon tedavisine başlarken, vücutla özdeş hormonları tercih etmek doğal dengeyi geri kazanmanın en güvenli yoludur.
Ancak her kadının ihtiyacı farklıdır. Bu nedenle:
Doğru tanı,
Kişiye özel doz,
Düzenli takip
çok önemlidir.
