Lipödem sıklıkla lenfödemle karıştırılan fakat tamamen farklı olan bu hastalık puberteden sonra ortaya çıkan kalçadan başalayarak bacaklara doğru yağ dokusu artışı ile karakterize kronik bir hastalıktır.
Lipödem cilt altı yağ dokusunun düzensiz dağılımı ile karakterize bir hastalık olup, kadınları etkilemektedir.
Etkilenen alanlar özellikle kalça ve bacak bölgeleridir. Lenfödemin aksine ayak ve bilekte görülmez. Etkilenen kişilerde kozmotik endişelerin yanısıra ağrı ve benzeri problemlerde eşlik etmektedir.
Lipödem sıklıkla obezite ve lenfödem ile karıştırılmaktadır.
Bu hastaların vücut yapıları incelendiğinde alt ve üst yarısı arasında ciddi bir asimetri söz konusu olur. Örneğin üst yarının beden ölçüsü 8 ölçülürken, alt yarıda bu 16 olabilmektedir. Vücut alt yarısında kalçadan ayak bileğine kadar kolon şeklinde genişleme söz konusu olmaktadır. Bu tablo ilerleyen süreçte kolları da etkisi altına alabilmektedir.
Hastalığın ileri evrelerinde yağ dokusu bacak sıvı dengesini sağlayan ve enfeksiyonlara karşı koruyan lenfatik sisteme ait damarları bloke edebilir. Buna bağlı lenfödem benzeri bir tabloda olaya eşlik edebilmektedir. Bu lenfödem tablosunun önlenmesi için özel drenaj metodları uygulanmaktadır.
Bu tabloya zamanında müdahale edilmediği taktirde bu hastalarda enfeksiyonlar, kalıcı bağ doku artışı ve bunlara bağlı kalın sert cilt dokusu oluşur.
Uzun süreli lipödemlerde lenf dolaşımında da bozulmalar gelişir ve bacakta lenf sıvısında artış görülür. Lenf sıvısının artmış yağ ve protein içeriği pibrozisi uyarır. Hastalık lipolenfödeme progresyon gösterebilir.
Lipödem sıklıkla obezite ve lenfödemle sık karışmaklatır. Obezitede hastalığa bacaklar ile birlikte kollarda iştirak etmektedir. Lenfödemde hastalık ayaklardan başlarken, lipitödemde hastalık bacak üst kısımları ve kalçalardan başlamaktadır. Hastalık sıklıkla her iki bacağıda etkilemektedir.
Lipödemin sebebi tam olarak ortaya konulmamıştır. Hastalık bayanları etkilemekte olup, genellikle puberte başlamakta ve gebelik esnasında, jinekolojik cerrahi sonrasında veya menapozda artış gösterebilmektedir.
Lipödemde damar frajilitesinde artış olur ve buna bağlı küçük travmalara bağlı ekimoz ve hematom gelişebilmektedir. Pretibial peteşiler gelişebilmektedir. Küçük uyarılara karşı ciltte hassasiyet gelişir, cilt altı yağ dokusunda çeşitli boyutlarda nodüller palpe edilir.
Yağ hücreleri arasında dağılan otonom sinirlerin inflamasyonuna bağlı ağrı ve hassasiyet gelişir.
Hastalığın aynı aileden birçok bireyi etkilemesi nedeniyle ailevi genetik bir bozukluk olduğu düşünülmektedir.
Lipödem tedavisi
Lipödemli hastalarda yağ dokusun iştirakı nedeniyle diyet ve egzersiz ilk akla gelen uygulamalar olmaktadır. Ancak bunların lipitödem dokusunu azaltıcı etkileri söz konusu değildir. Ancak lipödem dışı yağ dokusunda azalma sağlayabilirler.
Bu hastalarda tedavi sıklıkla yağ dokusundaki sıvı içeriğini azaltmaya yönelik girişimleri içermektedir. Bunların başında elle yapılan lenfatik drenaj masajları yeralmaktadı. Bu işlem ile dokularda biriken kalıcı sertliğe yol açan lenf sıvısı uzaklaştırılarak toplardamarlara geçişi sağlanmaktadır.
Kompresyon tedavisi de fayda sağlamaktadır. Ödemli bacaklarda elastik bandajlar veya kompresyon çorapları sıvı birikimini azaltmaktadır.
Bu hastalarda doku sıvısını azaltmak için düzenli egzersiz yapılmasıda büyük öneme sahiptir.
Lipödem de tedavi prensipleri
-
Lipödemde lenf dolaşımı da etkilendiği için lenfatik drenajı artırmaya yönelik uygulamalar
-
Lenfatik drenajın etkisini kalıcı kılmak için kompresyon giyisileri kullanmak
-
Cilt bakımında nemli tutmak büyük öneme sahiptir
-
Egzersiz bacaklarda kas pompalarını active ederek, lenfatik ve venöz akımı artırır. Yüzme en etkili yöntemdir.
-
Solunum egzersizleri: derin nefes alınarak doku oksijenlenmesini artırmakta çok önemli etki sağlar
-
Beslenme: en önemli faktörlerden birisidir. Başta gluten içeren gıdalar olmak üzere, yoğun tuzlu ve şekerli fabrikasyon gıdalardan uzak durulmalıdır
-
Antifibrotik tedavi: lipödemde yağ dokusunu hapseden fibröz bantlara yönelik ESWT uygulaması
-
Cerrahi tedavi: bazı hastalarda özel teknikler ile yapılan liposuction yapılabilir. Bunlarda da en önemli sorun ciltteki sarmaların artması ve bunlara yönelikte ikincil cerrahiye ihtiyaç duyulmasıdır.
