DSM-5 (Ruhsal Bozuklukların Tanı ve İstatistiksel El Kitabına Göre)
Bu kişilik bozukluğu tanısı alan kişilerde, yoğun ve belirgin yetersizlik duyguları vardır.
Bu nedenle sosyal etkileşimden kaçınırlar ve sürekli yalnızlığı tercih ederler.
Aşırı utangaçtırlar, özgüvenleri düşüktür.
Sürekli bir reddedilme korkusu taşırlar.
İsteklerini ve düşüncelerini ifade etmekte belirgin bir zorluk yaşarlar.
İkili ilişkilerde aşırı endişelidirler. Hatta sosyal bir ilişki kurmaktan çoğunlukla kaçınırlar.
Sıklıkla huzursuzlardır. Bu durumları nedeniyle kariyerlerinde ilerleyemeyebilirler.
Kendilerini dışlanmış hissederler.
Romantik ilişkilerde ilerleyemezler. Aşırı hassastırlar.
Sürekli yanlış bir şey yaptıklarını düşünürler. Onlara göre hep eksiktirler ve başkaları her konuda ondan daha iyi diye düşünürler.
Risk alamazlar. Fazlasıyla alıngandırlar.
Sevilme ve onaylanma ihtiyaçları vardır fakat bunun için harekete geçmezler.
Eleştirilmekten endişe duyarlar. Kendilerini beceriksiz görürler ve potansiyellerinin farkında değillerdir.
Kendilerini beğenmezler.
Alay edilecekleri düşüncesine sahiptirler.
Yakın aile üyeleri ile görüşürler, fakat onların yanında da sessizdirler.
Bu kişi için yaşam oldukça zordur. Kendini korkuları nedeniyle sürekli kısıtlar.
Endişeleri nedeniyle sürekli mutsuzdurlar.
Sosyal fobi ile genellikle karıştırılmaktadır. Oysa çekingen kişilik bozukluğu daha yaygın ve yoğun yaşanır bir durumdur.
Nedenleri nelerdir?
Genetik, çevresel etkenler, bu özellikte ebeveynleri model alarak büyüme, çocuklukta duygusal baskılar, yetersiz ilgi, çocukluk ve ergenlikte dışlanma öyküsü, psikolojik olarak sorunlu bir ebeveynle büyüme, zorbalık.
İYİLEŞME İÇİN NELER YAPILABİLİR?
Düzenli ilaç ve terapi desteği ile iyileşme sağlanabilir.
Bu durumdaki kişiler, çekingenlikleri ve endişeleri nedeni ile bir uzmandan yardım almakta zorlanabilirler.
Bu aşamada, yakınlarının tedavi için vereceği duygusal destek çok önemlidir.
Her utangaçlık bir çekingen kişilik bozukluğunu göstermez.
Burada daha belirgin bir toplumdan uzaklaşmadan bahsediyoruz. İzole bir yaşamdan.
Genellikle majör depresyon durumları da birlikte görülür.
Bir ilişki kurmaları zor olsa da bağımlı ilişkiler sürdürürler.
Tedavide kesinlikle bir ruh sağlığı uzmanı ile birlikte hareket etmek gereklidir. (psikiyatri uzmanı, klinik psikolog)
Terapi ile de aşama aşama korkuların üstüne gidilir.
İletişim becerileri terapi ile kazandırılarak kişi cesaretlendirilir.
Abartılı inançlar düzeltilir. Kaygıları yönetme becerileri kazandırılır.
Kişiye yaşamını daha başarılı yönetme becerileri öğretilir.
Uzm. Klinik Psikolog Eda Gökduman Yavuz
